آشنایی با سنگ عقیق و ویژگی‌ها و انواع آن
آشنایی با سنگ عقیق و ویژگی ها و انواع آن
آشنایی با سنگ عقیق و ویژگی‌ها و انواع آن – با سنگ عقیق و انواع آن چقدر آشنایی دارید؟ در این مطلب به شما تمام چیزهایی که لازم است در مورد سنگ عقیق بدانید را می گوییم. اعم از ویژگی ها و خصوصیات کلی این سنگ، دلیل نام گذاری و نحوه رنگ بندی آن. همچنین به معرفی تمامی انواع سنگ عقیق می پردازیم و درباره استفاده از سنگ عقیق در جواهر سازی نیز توضیحاتی می دهیم. با ما همراه باشید.
خصوصیات کلی سنگ عقیق
- رنگ: رنگ های متفاوت لایه وار و نوارهای رنگی
- سختی مو: 6.5 تا 7
- وزن مخصوص: 2.60 تا 2.65
- سیستم کریستالی: هگزاگونال، تریگونال، بلورهای میکروسکپی
- فرم شکستگی: نامنظم و ناهموار
- شفافیت: نیمه شفاف، مات
- ماه تولد: اردیبهشت
- ترکیب شیمیایی: SiO2
ریشه نام سنگ عقیق
سنگ عقیق را در زبان انگلیسی Agate می نامند. این واژه از نام رودخانه Achates در شبه جزیره سیسیل گرفته شده است. دلیل این نام گذاری این بوده که از بستر این رودخانه در ایام قدیم قلوه سنگ های عقیق به دست می آمده.
رنگ بندی عقیق
طیف رنگی سنگ عقیق بسیار گسترده است و این سنگ در رنگ های مختلفی یافت می شود: از سفید و خاکستری و سیاه و قهوه ای گرفته، تا قرمز و صورتی! به طور کلی سنگ عقیق در بیش از 30 رنگ مختلف وجود دارد.
برخی از عقیق های استخراج شده نیز دارای رنگ نامرغوبی می باشند، به همین دلیل با تکنیک های خاصی آن ها را رنگ آمیزی می کنند تا بر ارزش شان بیفزایند. سنگ های عقیق پس از رنگ آمیزی دارای ظاهری زیبا و نوارهای مشخص می شوند. در این تکنیک از مواد رنگ زای غیر آلی استفاده می کنند زیرا این مواد رنگ کمتری داشته و در مقابل نور به تدریج کم رنگ می شوند.
به عنوان مثال
برای دادن رنگ زرد و قرمز به سنگ عقیق از ماده اکسید آهن به عنوان رنگ زا استفاده می کنند. برای سیاه رنگ کردن سنگ عقیق از عنصر کربن به عنوان ماده رنگ زا استفاده می کنند. برای اینکه رنگ عقیق را قهوه ای کنند ابتدا سنگ عقیق را در محلول شکر و سپس در نیترات کبالت قرار داده به آرامی حرارت می دهند.
برای سبز کردن عقیق از آهن دو ظرفیتی استفاده می کنند به این ترتیب که سنگ عقیق را یا در محلول نمک کروم اشباع کرده و سپس حرارت می دهند، و یا با استفاده از محلول نیترات نیکل به حرارت دادن آن می پردازند. آبی کردن عقیق نیز به ماده رنگ زای آهن نیاز دارد. برای این کار ابتدا از محلول فروسیانید پتاسیم استفاده شده و سپس سنگ عقیق را در محلول هیدروسولفات آهن قرار می دهند و محلول را می جوشانند.
نحوه تشخیص عقیق اصل
برای تشخیص عقیق اصل از نوع بدلی آن راه های مختلفی وجود دارد. در اینجا دو راه تشخیص اصل بودن سنگ عقیق را بیان می کنیم. از آنجا که درجه سختی سنگ عقیق 6.5 تا 7 مو می باشد، کشیدن سنگی با همین میزان سختی مو نباید روی آن خش بیندازد. انواع بدلی سنگ عقیق سختی کمتری نسبت به سنگ عقیق اصل دارند. به همین دلیل می توان با کشیدن یک سنگ که درجه سختی برابری با عقیق دارد (مانند سنگ یشم) روی عقیق مورد نظر به اصل بودن آن پی برد. اگر بعد از کشیدن یشم روی عقیق خط بیفتد، به این معناست که سختی کمتری دارد و عقیق بدل است.
راه دوم اما توجه به چگالی مولکولی سنگ عقیق است. در حالت مساوی نوع بدلی عقیق از سنگ عقیق اصل سبک تر است. پس با یک وزن کردن ساده می توان به اصل یا بدل بودن آن پی برد.
انواع سنگ عقیق
سنگ عقیق با توجه به نوع، شکل و ساختار لایه های آن به انواع مختلفی تقسیم می شود. در ادامه تمامی
انواع سنگ عقیق را معرفی می کنیم.
عقیق خزه ای Moss Agate :
عقیق خزه ای یا عقیق خزه مانند یک سنگ عقیق واقعی نیست بلکه نوعی کالسدونی نیمه شفاف می باشد. عقیق خزه ای بی رنگ، نیمه شفاف و دارای محتویاتی از بلورهای سبز رنگ هورنبلند به شکل برگ و شاخه های خزه می باشد. از این نوع سنگ عقیق برای ساختن بشقاب، نگین انگشتری، گردنبند و دیگر زیورآلات استفاده می کنند.
عقیق شجری Dendritic Agate :
یکی از انواع معروف و پرطرفدار سنگ عقیق است که نام آن از واژه یونانی دندریت Dendrite به معنای «شبیه درخت» گرفته شده است. این نوع از سنگ عقیق ساختار لایه مانند ندارد و به رنگ خاکستری یا بی رنگ و نیمه شفاف وجود دارد. مشخصه اصلی عقیق شجری این است که بر سطح آن اشکال درخت مانند نقش بسته است.
عقیق منظره ای Scenic Agate :
عقیق منظره ای یک نوع عقیق شجری می باشد. اشکال به وجود آمده روی سطح این نوع از سنگ عقیق شبیه به مناظر طبیعی است و زمینه های قرمز و قهوه ای که دارد زیبایی خاصی به ان بخشیده است.
عقیق چشمی Eye Agate :
در این نوع عقیق ساختار لایه ها دایره وار بوده و نقطه تیره رنگی در مرکز آن قرار دارد. (درست مانند یک چشم)
عقیق لایه ای Layer Agate :
عقیق لایه ای نوعی از سنگ عقیق است که در آن لایه های عقیق موازی با یکدیگر هستند. رنگ عقیق لایه ای از لایه های غنی در لیمونیت ناشی می شود.
عقیق آبدار Enhydritic Agate :
در بلوردان این نوع عقیق مقداری آب از مایعات گرم اولیه باقی مانده که در تراش های نازک قابل مشاهده است. اگر در هنگام تراش دادن سنگ عقیق آبدار، جدا کردن بلوردان از سنگ های اطراف با احتیاط انجام نشود، باعث ترک خوردن و از دست دادن آب درون آن می شود.
عقیق دژسان Fortification Agate :
عقیق دژسان نوعی از سنگ عقیق است که مشخصه بارز آن وجود اشکالی مانند نقشه دژهای قدیمی روی سطح آن است.
عقیق دایره وار Orbicular Agate :
عقیق دایره وار از نوعی کالسدونی شفاف تشکیل شده است. این نوع از سنگ عقیق همانطور که از نامش پیداست لایه هایی دایره وار دارد.
شبه عقیق Pseude Agate :
ساختار داخلی این عقیق شبیه به عقیق لایه دار است اما شکل خارجی آن برخلاف بلوردان عقیق واقعی که کروی است، فرم هندسی دارد. در شبه عقیق شکل خارجی دارای قرینه نیست و شباهتی به فرم بلور تبدیل یافته ندارد.
عقیق مجوف Tubular Agate :
این نوع از سنگ عقیق چنان که از نامش پیداست قسمت هایی از درون آن توخالی و دارای حفره های متعدد می باشد.
عقیق خرد شده Brecciated Agate :
قطعات خرد شده عقیق را که به وسیله خمیر کوارتز به هم چسبانده باشند، عقیق خرد شده می نامند.
عقیق حشره ای یا پشه ای Mosquito Agate :
عقیق حشره ای نوعی از سنگ عقیق است که اشکالی شبیه به ازدحام پشه ها دارد. عقیق حشره ای باید به طریقی برش داده شود که ناخالصی های درختی شکل آن نزدیک سطح سنگ قرار بگیرند.
سنگ سارد Sard Stone :
سنگ سارد را نوعی سنگ عقیق می دانند که دارای ساختار لایه دار و موازی می باشد.
استفاده از سنگ عقیق در جواهر سازی
انواع مختلف سنگ عقیق از سالیان بسیار دور در جواهر سازی استفاده می شده اند. از سه هزار سال پیش مصری ها از عقیق تراش داده شده برای ساختن مهره و نگین انگشتری و همچنین تزئین ظروف استفاده می کرده اند و حکاکی بر روی این سنگ نیز متداول بوده است. امروزه نیز از انواع مختلف سنگ عقیق برای ساخت اشیاء و زیورآلات هنری، نگین انگشتری و گردنبند استفاده می کنند و همچنان حکاکی روی سنگ عقیق رایج است.
مهم ترین منابع سنگ عقیق
سنگ عقیق در بسیاری از نقاط جهان یافت می شود. اما مهم ترین و بزرگترین منابع این سنگ در کشور عزیزمان ایران وجود دارد.
از بزرگترین معادن سنگ عقیق می توان به استان های خراسان رضوی، اصفهان ، قم ، آذربایجان شرقی و اردبیل اشاره کرد. همچنین در سواحل دریای خزر، سواحل خلیج فارس و بستر رودخانه های ایران نیز سنگ عقیق یافت می شود.
از دیگر کشورهایی که از منابع مهم سنگ عقیق به حساب می آیند می توان به ایتالیا، آلمان، اسکاتلند، هند، چین، مصر، مکزیک، ماداگاسکار، آمریکا و کانادا اشاره کرد.
